زمانی که تصمیم می‌گیرید فرزندتان (کودک و نوجوان) را در کلاس برنامه‌نویسی ثبت‌نام کنید، شناخت زبان‌های برنامه‌نویسی و انواع آنها، می‌تواند شما را کمک کند تا یک زبان بهتر را انتخاب کنید. شناخت انواع زبان برنامه‌نویسی همچنین کمک می‌کند که با علایق فرزندتان بیشتر آشنا شده و متوجه شوید که دقیقا به کدام زبان برنامه‌نویسی و چه بخشی از برنامه‌نویسی علاقه دارد.
کودکان و نوجوانان در زمینه برنامه‌نویسی علایق متفاوتی دارند، ممکن است نوجوانی به برنامه‌نویسی در حوزه بازی علاقه داشته باشد و نوجوان و کودک دیگری به برنامه نویسی تحت وب علاقه‌مند باشد. قبل از ثبت‌نام کودکان و نوجوانان در کلاس‌های برنامه‌نویسی باید نسبت به علایق آنها شناخت پیدا کنید و جزئیات بیشتری در مورد این رشته و مهارت بدانید تا بتوانید بهترین انتخاب را داشته باشید.
در ادامه این نوشته شما را با انواع زبان‌های برنامه‌نویسی کودکان و نوجوانان بر اساس سطح اجرا آشنا خواهیم کرد.
انواع دسته‌بندی زبان‌های برنامه‌نویسی کودکان و نوجوانان
برخلاف انسان‌ها، رایانه‌ها به طور طبیعی هوشمند نیستند، برای اینکه بتوانند کار یا وظیفه‌ای را برای ما انجام دهند باید با آنها به زبان خودشان صحبت کنیم؛ زبان خاصی که برای رایانه‌ها طراحی شده و برایشان قابل درک است. برنامه‌نویسی فرآیندی است که این کار را برای ما انجام می‌دهد و باعث می‌شود با ایجاد و ارائه مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها بتوانیم با رایانه ارتباط برقرار کنیم. در واقع ما از طریق برنامه‌نویسی می‌توانیم رایانه‌ها را وادار به انجام وظایف کنیم.
همان‌طور که ما انسان‌ها برای برقراری ارتباط با یکدیگر از زبان‌های مختلفی مثل فارسی، ترکی، انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی و… استفاده می‌کنیم، کامپیوترها نیز زبان‌های زیادی دارند که آنها را می‌فهمند؛ مثل HTML، CSS، Javascript، Python، C++ و موارد دیگر.
برنامه‌نویس‌ها به کمک زبان‌های برنامه نویسی دستورالعمل‌های یک برنامه کامپیوتری را می‌نویسند. این دستورها در نهایت روی سخت‌افزار کامپیوتر اجرا می‌شوند؛ از آنجا که سخت‌افزار فقط 0 و 1 را متوجه می‌شود، یک دسته‌بندی جامع برای زبان‌ها تعریف شده است.
در مقاله برنامه نویسی کودکان و نوجوانان چیست به صورت کامل و به زبان ساده (به‌گونه‌ای که حتی یک کودک 7 ساله هم متوجه شود برنامه‌نویسی چیست) در مورد برنامه‌نویسی توضیح داده‌ایم، پیشنهاد می‌کنیم حتما این مقاله را مطالعه کنید تا با ساز و کار برنامه نویسی آشنا شوید.
زبان‌های برنامه‌نویسی می‌توانند بر اساس عوامل مختلفی دسته‌بندی شوند. یکی از روش‌های معمول برای دسته‌بندی آنها به صورت زیر است:
1. دسته‌بندی زبان‌های برنامه‌نویسی بر اساس نوع استفاده
- زبان‌های عمومی (General-Purpose Languages): این زبان‌ها برای انجام مجموعه گسترده‌ای از وظایف و کاربردها مناسب هستند. به عنوان مثال، C++، Javaو Python از این دسته هستند.
- زبان‌های ویژه‌گرا یا خاص دامنه (Domain-Specific Languages – DSLs): این زبان‌ها برای حل مسائل خاص در یک حوزه مشخص ایجاد می‌شوند. به عنوان مثال، SQL برای مدیریت پایگاه داده‌ها و HTML برای توسعه وب‌سایت‌ها به عنوان زبان‌های ویژه‌گرا شناخته می‌شوند.
2. دسته‌بندی زبان‌های برنامه‌نویسی بر اساس نوع پردازش
- زبان‌های ترجمه شده (Compiled Languages): این زبان‌ها کد منبع را به کد اجرایی ترجمه کرده و سپس اجرا می‌کنند. مثال‌ها: C، C++، Rust.
- زبان‌های مفسری (Interpreted Languages): این زبان‌ها کد منبع را تفسیر و خط به خط اجرا می‌کنند. مثال‌ها: Python، JavaScript، Ruby.
3. دسته‌بندی زبان‌های برنامه‌نویسی بر اساس نوع دستورات
- زبان‌های فرمال (Imperative Languages): این زبان‌ها دستورالعمل‌ها برای اجرای برنامه تعریف می‌کنند. مثال: C و Java.
- زبان‌های تابعی (Functional Languages): در این زبان‌ها توابع و عملیات روی داده‌ها متمرکز هستند و تغییر وضعیت به حداقل می‌رسد. مثال‌ها: Haskell و Lisp.
- زبان‌های منطقی (Logic Languages): این زبان‌ها بر اساس منطق و استدلال توابع و علاقه‌مندی‌ها را تعریف می‌کنند. مثال‌ها: Prolog.
4. دسته‌بندی زبان‌های برنامه‌نویسی بر اساس پلتفرم مقصد
- زبان‌های چند پلتفرم (Cross-Platform Languages): این زبان‌ها قابلیت اجرا بر روی چندین سیستم عامل و پلتفرم را دارند. مثال: Java (با استفاده از JVM).
- زبان‌های مختص یک پلتفرم (Platform-Specific Languages): این زبان‌ها به صورت انحصاری بر روی یک پلتفرم خاص توسعه داده شده‌اند. مثال: Swift (برای iOS و macOS).
5. دسته‌بندی زبان‌های برنامه‌نویسی بر اساس سطح زبان
- زبان‌های سطح بالا (High-Level Languages): این زبان‌ها از انتزاع‌هایی مانند متغیرها و توابع برای تسهیل برنامه‌نویسی استفاده می‌کنند. مثال‌ها: Python و Java.
- زبان‌های سطح پایین (Low-Level Languages): این زبان‌ها نزدیک به زبان ماشینی هستند و برنامه‌نویسان نیاز دارند کد زیادی را به صورت دستی مدیریت کنند. مثال‌ها: Assembly Language و C.
همچنین باید توجه داشت که بسیاری از زبان‌ها خصوصیات مختلفی دارند و ممکن است در چندین دسته بالا قرار گیرند. بر اساس نیازها و وظایف پروژه، انتخاب بهترین زبان برنامه نویسی برای کودکان و نوجوانان بسیار مهم است.
در مقاله بعدی به صورت کامل در مورد زبان‌های برنامه‌نویسی سطح پایین و سطح بالا که از مهمترین دسته‌بندی‌های زبان‌های برنامه‌نویسی هستند و کاربرد آنها، صحبت خواهیم کرد.
امیدواریم این نوشته برایتان مفید بوده باشد. اگر در زمینه برنامه نویسی کودکان و نوجوانان نیاز به اطلاعات بیشتری دارید به صفحه «برنامه نویسی کودکان و نوجوانان» مراجعه کنید. به شما قول می‌دهیم با مراجعه به صفحه پیشنهادی پاسخ تمام سوالات خود را در مورد برنامه نویسی کودکان و نوجوانان دریافت کنید. اما اگر جواب سوالاتان را نگرفتید، کارشناسان دپارتمان کودک و نوجوان مجتمع فنی تهران نمایندگی انقلاب می‌توانند شما را در این خصوص راهنمایی کنند، پس با شماره‌های 02166929920، 02166939772 و 02166933379 تماس بگیرید.
اگر سوالی یا پیشنهادی دارید در بخش نظرات شنونده شما خواهیم بود.
